همه چیز در مورد شهر تبریز
تبریز یکی از کلانشهرهای ایران و با عناوینی همچون شهر بدون گدا، شهر بدون معتاد، شهری با کمترین آمار بیکاری در کشور شناخته میشود. در این یادداشت همه چیز در مورد شهر تبریز بیان شده و جاذبههای دیدنی این شهر بیان میگردد.
معرفی شهر تبریز
شهر تبریز یکی از شهرهای بزرگ و مهم ایران است. واقع در شمال غربی ایران، در استان آذربایجان شرقی قرار دارد. تبریز در ارتفاع 1.340 متری از سطح دریا واقع شده است، 619 کیلومتری شمال غربی تهران، دومین شهر بزرگ ایران تا اواخر دهه 1960 و یکی از پایتخت های سابق آن بود. شهر تبریز یکی از کلانشهرهای ایران و مرکز استان آذربایجان شرقی است. این شهر در ناحیه شمال غرب کشور قرار دارد و یکی از قطبهای مهم اداری، ارتباطی، بازرگانی، سیاسی، فرهنگی و نیز نظامی کشور است. مساحت تبریز ۲۳۷۴۵ کیلومتر مربع بوده و طبق سرشماری سال ۱۳۹۰ جمعیت آن برابر یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر است که بیش از ۹۵ درصد آن ترک (آذری) هستند. اغلب مردم این شهر شیعه هستند؛ اما اقلیتهای مذهبی مانند مسیحیان، آشوریان، زرتشتیان و کلیمیان نیز در کنار مردم مسلمان زندگی میکنند. این شهر القاب زیادی به خود گرفته است که از مهمترین آنها به میتوان به شهر اولینها، شهر بدون گدا، پایتخت گردشگری اسلامی در سال ۲۰۱۸، امنترین شهر ایران و دومین قطب صنعتی ایران اشاره کرد. این شهر تاریخی با تاریخهایی که به دوران باستان بازمیگردد، فرهنگ و هنر غنی، بازارهای پرآوازه، معماری تاریخی و جاذبههای گردشگری متعددی مانند برج آذرشهر، باغهای بوتانیک، موزهها و… مشهور است.
تاریخچه شهر تبریز
تاریخچه شهر تبریز به دوران باستان بازمیگردد. اطلاعات دقیق از تاریخچه اولیه این شهر ممکن است مبهم باشد، اما باستانشناسی نشان میدهد که انسانها از هزاران سال پیش در این منطقه زندگی میکردهاند.
در دوران باستان، تبریز ممکن است بهعنوان بخشی از امپراتوریهای مختلفی مانند امپراتوری ماد و سلوکیان تحت حکومت قرار گرفته باشد. در دوره هخامنشیان و سلوکیان، تبریز یکی از مراکز مهمی در این منطقه بوده است.
در دوران اسلامی، تبریز بهعنوان یکی از شهرهای مهم و مزرعههای حیاتی در مسیر تجاری شرق به غرب، نقش مهمی ایفا کرده است. در دوره صفویه، این شهر بهعنوان پایتخت امپراطوری صفویان به رونق فرهنگی و اقتصادی بیشتری دستیافت و مرکزیت فرهنگی و تجاری در منطقه را بر عهده داشت.
پس از این دوره، تبریز در زمانهای مختلف تحت حکومت امپراتوریها و دولتهای مختلفی قرار گرفته است. این شهر در دوره صفویه، قاجاریه، و پس از آن دوران پهلوی نقش مهمی در تاریخ ایران داشته است.
در دوران معاصر، تبریز بهعنوان یکی از مراکز صنعتی و تجاری ایران توسعهیافته و بهعنوان یکی از شهرهای بزرگ ایران شناخته میشود، با اقتصادی پویا و جامعهای پر از فرهنگ و هنر.
آبوهوای تبریز
در حالت کلی، استان آذربایجان شرقی منطقهای کوهستانی محسوب میشود که حدود ۴۰ درصد از سطح آن را کوهستان و ۲/۲۸ درصد را تپهماهورها و ۸/۳۱ درصد را زمینهای هموار (دشتها و جلگههای میانکوهی) فراگرفته است. از مناطق کوهستانی معروف منطقه، میتوان توده آتشفشانی سبلان در شرق و سهند در غرب و جنوب غربی و رشتهکوههای قرهداغ در شمال و رشتهکوههای تخت سلیمان و اربط در جنوب و ارتفاعات بزقوش در جنوب شرق و قوشاداغ در شمال شرق استان را نام برد.
آبوهوای آذربایجان شرقی بهطورکلی سرد و خشک است؛ ولی به علت تنوع توپوگرافیکی از اقلیمهای متفاوتی برخوردار است. این استان همواره تحتتأثیر بادهای سرد شمالی و سیبری و بادهای مرطوب دریای سیاه و مدیترانه و اقیانوس اطلس قرار گرفته است. بهعلاوه، بادهای محلی نیز تحتتأثیر شرایط طبیعی استان از سوی کوهستانهای بلند و دریاچههای ارومیه و خزر بهسوی دشتها و جلگهها میوزند. آذربایجان شرقی منطقهای سردسیر و کوهستانی است و از لحاظ تقسیمبندیهای اقلیمی جزو مناطق نیمهخشک بهحساب میآید و میانگین بارندگی سالیانه ۲۵۰ الی ۳۰۰ میلیمتر است.
تبریز نیز دارای هوایی اقلیمی و کم رطوبت است و حد متوسط بارندگی آن در سال ۲۸۵ میلیمتر است. این جلگه در اثر ارتفاعی که از سطح دریا دارد، دارای زمستانهای طولانی و سرد و تابستانهای معتدل است. باتوجهبه شرایط آبوهوایی بهترین زمان سفر به تبریز فصل بهار و تابستان است.
اقتصاد شهر تبریز
اقتصاد شهر تبریز بهعنوان یکی از شهرهای بزرگ و مهم ایران، بسیار پویا و چندجانبه است. بخشهای مختلفی از اقتصاد در این شهر فعالیت میکنند که شامل صنعت، بازرگانی، خدمات، کشاورزی و سایر بخشها میشود. در زیر به برخی از این بخشها اشاره میشود:
- صنعت: تبریز بهعنوان یکی از قطبهای صنعتی ایران شناخته میشود. صنایع مختلفی از جمله نساجی، قالیبافی، فولاد، خودروسازی، الکترونیک، پتروشیمی و غیره در این شهر فعالیت دارند. شرکتهای بزرگی مانند خودروسازی تبریز، ذوبآهن، و شرکتهای نساجی معروفی که تاریخچهای بلند دارند، در این شهر مستقر هستند.
- بازرگانی: بازار تبریز یکی از پرآوازهترین بازارهای ایران است و از قدیمالایام بهعنوان یک مرکز بازرگانی مهم شناخته میشود. بازارهای مختلفی از جمله بازار بزرگ تبریز، بازار چای و بزرگراه شهید مدرس فعالیت دارند.
- خدمات: بخش خدمات نیز در تبریز بسیار مهم است. این شهر میزبان هتلهای بزرگ و مدرن، رستورانهای متنوع، مراکز خرید، بانکها، بیمارستانها و سایر مراکز خدماتی است که به رفاه و راحتی ساکنان و بازدیدکنندگان کمک میکند.
- کشاورزی: بهعنوان یک شهر دارای حومه روستایی، تبریز نقش مهمی در تولید محصولات کشاورزی دارد. کشاورزی و باغداری در اطراف این شهر بهخوبی توسعهیافته است و محصولاتی از جمله سبزیجات، میوهها، و گیاهان دارویی تولید میشوند.
اقتصاد تبریز بهعنوان یکی از مهمترین و پویاترین اقتصادهای منطقه و کشور شناخته میشود، و تنوعبخشهای مختلف آن از توانمندیهای این شهر را نشان میدهد.
مدیریت شهری در تبریز
مدیریت شهری تبریز مسئولیت اداره و اجرای امور مختلف شهری از جمله برنامهریزی شهری، ارائه خدمات شهری، حفظ زیبایی و توسعه شهر، مدیریت ترافیک و حملونقل عمومی، بهبود کیفیت محیطزیست، و ایجاد فرصتهای اقتصادی و اشتغال در شهر را بر عهده دارد. مدیریت شهری تبریز توسط شهرداری تبریز انجام میشود که شامل شورای شهر و ادارات مختلف شهرداری است.
شورای شهر تبریز از نمایندگان منتخب مردم و اعضایی از مدیران شهرداری تشکیل شده است که مسئولیت تصمیمگیری در موضوعات مختلف شهری از جمله بودجه شهری، برنامهریزی و توسعه شهر، تصویب طرحها و سیاستهای شهری و… را دارند.
ادارات مختلف شهرداری تبریز مسئولیتهای مختلفی از جمله فنی، اجرایی، مالی، فرهنگی، اجتماعی و… را بر عهده دارند. این ادارات شامل اداراتی مانند اداره شهرسازی و معماری، اداره راهوترابری، اداره محیطزیست، اداره بهسازی و توسعه شهری، و… هستند.
هدف اصلی مدیریت شهری تبریز، ارتقای کیفیت زندگی شهروندان، ایجاد یک شهر سالم، پایدار و پویا، و ایجاد فرصتهای رشد و توسعه برای تمامی اقشار جامعه است.
شایانذکر است در میان شهرهای معروف و زیبای جهان، شهرهای استانبول و ارزروم از ترکیه، باکو و گنجه از جمهوری آذربایجان، غزه از فلسطین اشغالی، کازان از روسیه، خجند تاجیکستان، موگلیف بلاروس و کربلای معلی در عراق به خواهرخواندگی تبریز درآمدهاند.
فرهنگ و هنر در تبریز
تبریز یکی از مراکز فرهنگی و هنری بسیار مهم در ایران است که بهعنوان سرزمینی با تاریخ و فرهنگ غنی، همواره موردتوجه بوده است. این شهر از زمانهای قدیمی دارای یک جامعه هنری پویا و گوناگون بوده است. در زیر به برخی از عناصر فرهنگی و هنری تبریز اشاره میشود:
- ادبیات: تبریز ادبیات تبریز با شخصیت خاصیت و الهامگیری از فرهنگ محلی غنی، تا زمان حال، تأثیرگذار است. بهواقع در ادبیات فارسی، شهر تبریز بهخاطر نقش مهمی که در تولید ادبیات و فرهنگ داشته است، بسیار شناخته شده است. شاعران بزرگی همچون خواجوی کرمانی، شیخ سعدی، و شاعران دیگر مانند شهریار، با استفاده از زبان آذری و فرهنگ تبریز به نثر و شعر پرداختند.
- هنرهای دستی: تبریز معروف به تولید قالیهای دستباف است که در سطح جهان شهرت دارند. قالیهای تبریز با طرحها و الگوهای متنوع و با کیفیت بالا شناخته میشوند و به بازارهای بینالمللی صادر میشوند. علاوه بر قالیبافی، صنایعدستی دیگری همچون سفالگری، گلیمبافی و میناکاری نیز در تبریز تولید میشود.
- موزهها و نمایشگاهها: در تبریز مجموعههای موزهای با موضوعات مختلفی از جمله تاریخ، هنر، و فرهنگ قرار دارند. موزه مردمشناسی آذربایجان، موزه جعبه حکمت، و موزه قصر علی قاپو برخی از موزههای معروف تبریز هستند که بازدیدکنندگان را به خود جلب میکنند.
مشاهیر تبریز
از جمله این مشاهیر میتوان از تاجالدین علیشاه جیلانی، پروین اعتصامی، استاد محمدحسین شهریار، علامه امینی صاحب کتاب گرانقدر الغدیر، علامه محمدتقی جعفری، علامه محمدحسین طباطبایی فیلسوف معاصر، شیخ محمود شبستری، ستارخان، باقرخان، اوحدی مراغهای، صائب تبریزی شاعر توانا، جبار باغچهبان، صمد بهرنگی نویسنده محبوب، میرزاحسن رشدیه بنیانگذار آموزش نوین در ایران، عظیم قیچی ساز کوهنورد فاتح اورست و بسیاری دیگر نام برد.
بهواقع فرهنگ و هنر در تبریز یک تنوع فراوان دارد و شهری را برای دوستداران هنر و تاریخ جذاب و جذاب میکند. همچنین، تبریز محل برگزاری مراسم معروفی همچون جشنهای نوروزی، جشنوارههای هنری و فرهنگی، نمایشگاههای بینالمللی و رویدادهای ورزشی نظیر مسابقات فوتبال و والیبال است.
معماری شهر تبریز
تبریز دارای معماری تاریخی بسیار زیبا و جذابی است. این شهر میزبان بناهای تاریخی و معماری از دوران مختلفی مانند دوره صفویه و قاجاریه است. برج آذرشهر، مسجد کبودان، برج قلعه و… از جمله بناهای مهم و شناخته شده تاریخی تبریز هستند. معماری در شهر تبریز یک ترکیب منحصربهفرد از عناصر تاریخی، فرهنگی و معاصر است که این شهر را به یکی از جاذبههای فرهنگی و گردشگری ایران تبدیل کرده است.
در زیر به برخی از ویژگیهای معماری تبریز اشاره میکنم:
- معماری تاریخی: تبریز دارای یک تاریخ طولانی از دوران مختلف تاریخی است و معماری تاریخی آن بسیار چشمگیر است. بناهای تاریخی مانند برج آذرشهر، مسجد کبودان، برج قلعه، و… نمونههایی از معماری تاریخی تبریز هستند که هنوز هم شاهدان زندهای از تاریخ و فرهنگ این شهر محسوب میشوند.
- معماری اسلامی: معماری مساجد و مکانهای عبادی در تبریز نیز بسیار زیبا و توجه به جزئی دارد. آرایشگاهها، قبهها، و حیاطهای مساجد شاهکارهایی از معماری اسلامی در این شهر هستند.
- بازسازی و توسعه شهری: با گذشت زمان و توسعه شهری، معماری تبریز نیز با اضافهشدن ساختمانهای مدرن و تجدیدنظر در طرحهای شهرسازی بهروز شده است. ساختمانهای مدرن و اداری در میان ساختمانهای تاریخی زندگی میکنند.
- مسکن معمولی: در بخشهایی از شهر، ساختمانهای مسکونی معمولی و قدیمی با معماری سنتی و خانههایی باارزش تاریخی مشاهده میشود که بخشی از جذابیت و اصالت شهر را تشکیل میدهند.
معماری تبریز نشانگر تلاش مردم این شهر برای حفظ و ارتقاء هویت فرهنگی و تاریخی خود است و با ترکیب عناصر مختلف، یک تجربه بینظیر از زیبایی و تنوع معماری را ارائه میدهد.
جاذبههای گردشگری تبریز
شهر تبریز بهعنوان یکی از شهرهای تاریخی و فرهنگی ایران، دارای جاذبههای گردشگری فراوانی است که باعث جذب گردشگران داخلی و خارجی میشود. در زیر به برخی از این جاذبهها اشاره میکنم:
- پارک ال گلی تبریز (سابق: شاهگلی): این مکان ارزش اقامت 4-5 شب را دارد. همچنین یک مرکز اطلاعات گردشگری و هتل تبریز در آنجا وجود دارد که دارای اتاقهایی برای اقامت است. هتل پارس تقریباً 10 دقیقه پیادهروی با هتل فاصله دارد.
- برج آذرشهر: برج آذرشهر یکی از نمادهای شهر تبریز است که از زمان صفویه ساخته شده و امروزه بهعنوان نماد شهر تبریز شناخته میشود. این برج ارتفاع آن بیش از ۲۰ متر است و از بالای آن میتوان به شهر تبریز و مناظر زیبای اطراف نگاه کرد.
- باغهای بوتانیک تبریز: این باغهای زیبا و آرامشبخش در قلب شهر تبریز واقع شده و دارای تنوع بسیاری از گیاهان و درختان مختلف هستند. این باغها مکانی عالی برای پیادهروی و استراحت در معماری زیبای طبیعت هستند.
- مسجد کبودان: این مسجد با معماری زیبا و دیوارهای آبیرنگ در منطقه تاریخی تبریز واقع شده و جزو جاذبههای گردشگری مهم این شهر محسوب میشود.
- موزه مردمشناسی آذربایجان: این موزه در قلب شهر تبریز واقع شده و به نمایش قومها، فرهنگ و زندگی روزمره مردم منطقه میپردازد.
- موزه جعبه حکمت: این موزه بهعنوان یک مکان تاریخی و فرهنگی مهم در تبریز شناخته میشود و به نمایشگاهی از آثار تاریخی، هنری و فرهنگی اختصاصدادهشده است.
- باغ گلستان: این باغ زیبا در قلب شهر تبریز واقع شده و میزبان گیاهان مختلف و یک دریاچه زیبا است که جاذبة گردشگری خوبی برای بازدیدکنندگان ایجاد میکند.
- ارگ علیشاه: که به ارگ تبریز نیز معروف است، بقایای قلعهای است که در دوره ایلخانان ساخته شده است. هم اکنون در مرکز تبریز واقع شده است. مورخان بر این باورند که از آن بهعنوان یک قلعه نظامی استفاده میشده است؛ اما روحانیون ادعا میکنند که این سازه در ابتدا بهعنوان مسجد مورداستفاده قرار گرفته است
- خانه مشروطه تبریز: خانه مشروطه تبریز خانهای است که داستان انقلاب مشروطه ایران را در اوایل قرن بیستم بازگو میکند که تبریز محل عالی قیام است. کاملاً مستند و بهخوبی نگه داشته شده است. این بنا در کنار بازار بزرگ تبریز، در خیابان مطهری واقع شده است. در سالهای منتهی به انقلاب مشروطه و پس از آن، از این خانه بهعنوان محل تجمع رهبران، فعالان و هواداران نهضت استفاده میشد. این ساختمان دوطبقه در سال 1868 توسط حاج ولی معظم تبریزی ساخته شد. دارای اتاقها و سالنهای بیشماری است. زیباترین قسمتهای خانه یک نورگیر و یک راهرو است که با شیشههای رنگی و آینهها تزئین شده است.
- عینالی داغ تبریز: عینالی داغ تبریز یک منطقه تفریحی در شمال شهر تبریز قرار دارد. چندین مسیر پیادهروی از ورودی و بهویژه از منطقه تلهکابین به سمت یک امام زاده حرکت میکند. همچنین یک جاده آسفالت شده و یک تلهکابین وجود دارد که شما را به منطقه دیگری فراتر از امام زاده میبرد. منطقه تا امام زاده بسیار شلوغ است و تلهکابین در این نقطه به پایان میرسد، اما هنگامی که فراتر از آن منطقه بروید، در مسیرهای کوچک کوهستانی به کوههای بسیار متروک و خشن آذربایجان میرسید.
- موزه قصر علی قاپو: این موزه در داخل قصری تاریخی واقع شده است که برای علاقهمندان به تاریخ و هنر مکانی بسیار جذاب است.
- بازار تاریخی تبریز: بازار تبریز یکی از پرآوازهترین بازارهای تاریخی ایران است که با فروشگاهها، کارگاهها و بازارچههای مختلف پر از انرژی و رنگ و بو است.
- موزه آبشار شهر: این موزه واقع در داخل یک آبشار زیبا و در منطقه سبز و طبیعی تبریز قرار دارد که باعث میشود تجربه بازدید از آن بسیار جالب باشد.
- پل ایلخانی: این پل تاریخی در داخل منطقه سرسبزی قرار دارد و معمولاً مکانی بسیار موردتوجه برای عکاسان و گردشگران است.
- موزه شهری: این موزه در خانهای تاریخی واقع شده است که به نمایش آثار تاریخی، هنری و فرهنگی اختصاص دارد.
- برج گلستان: این برج معماری زیبایی است که در قلب شهر تبریز قرار دارد و از بالای آن میتوان به منظرههای زیبای شهر و کوهستانهای اطراف نگاه کرد.
- مسجد جامع تبریز: این مسجد تاریخی با معماری زیبا در مرکز شهر تبریز واقع شده و از جاذبههای فرهنگی و تاریخی این شهر است.
- پارک لاله: این پارک زیبا در قلب شهر تبریز واقع شده و مکانی ایدئال برای گردش و استراحت در طبیعت است.
- باغموزه باستانی آذربایجان: این باغ زیبا واقع در داخل یک قصر تاریخی است که به نمایش آثار باستانی و تاریخی اختصاص دارد.
این لیست تنها یک نمونه از جاذبههای گردشگری تبریز است و هنوز بسیاری از جاذبههای دیگر نیز وجود دارند که ممکن است برای بازدیدکنندگان جذاب باشند. در کل، شهر تبریز با تاریخ و فرهنگ غنی، اقتصاد پویا، و جاذبههای گردشگری منحصربهفرد، یکی از مهمترین مراکز فرهنگی و اقتصادی ایران است.
چرا به تبریز شهر اولینها میگویند؟
- شهر تبریز به علت مختلفی بهعنوان شهر اولینها معروف شده است. در این بخش به بخشی از مواردی پرداخته میشود که برای اولین در شهر تبریز رخداده و این شهر پیشگام آن بوده است:
- اولین چاپخانه ایران در سال 1227 خورشیدی توسط شاهزاده عباس میرزا در تبریز احداث شد. 12 سال پس از احداث چاپخانه در تبریز، دومین چاپخانه در تهران افتتاح شد.
- کتابخانه تربیت، نخستین کتابخانه عمومی دولتی ایران در سال 1300 شمسی، توسط محمدعلی تربیت در شهر تبریز افتتاح شد.
- اولین اثر ثبتشدة ایران در حافظة جهانی ربع رشیدی در کتابخانة مرکزی تبریز نگهداری میشود.
- نخستین قطار شهری یا تراموا؛ سال 1280 هجری شمسی در تبریز راه اندازی شد.
- اولین کافهرستوران به سبک امروزی به نام کافه خورشید در سال 1284 خورشیدی توسط فردی به نام آقابیک ایستگاهی (شفیع فرهور) در محله پاشاژ افتتاح شد.
- نخستین هتل به سبک امروزی در سال 1282 هجری شمسی توسط میرزا اسحاق خان معزالدوله به نام مهمانخانه نظافت تأسیس شد.
- در هتل مهمانخانه نظافت، اولین رستوران نیز در سال 1282 خورشیدی افتتاح شد.
- 5 سال پس از اختراع جهانی سینما توسط برادران لومیر نخستین سالن سینما در ایران (سال 1279 خورشیدی) توسط کاتولیکهای شهر تبریز ساخته شد که به آن سینما سولی میگفتند.
- نخستین مدرسه تحصیلات ابتدایی به شکل نوین توسط میرزاحسن رشدیه به کار گرفته شد. نام این دبستان ” مدرسه رشدیه” بود.
- افتتاح اولین مدرسه مخصوص ناشنوایان در تبریز افتتاح شد. مرحوم جبار باغچهبان اولین مدرسه مخصوص ناشنوایان را در شهر تبریز ساخت. باغچهبان اولین مؤلف و ناشر مخصوص کودکان نیز بودند. علاوه بر ساخت مدرسه مخصوص ناشنوایان، ساخت اولین کودکستان نیز در شهر تبریز توسط ایشان انجام شد.
- نخستین پول کاغذی در دوره گیت خاتون مغول ساخته شد که به آن پول چاو میگفتند.
- نخستین سکههای ماشینی در زمان ولیعهدی عباس میرزا نایبالسلطنه به ضرب رسید که به دلیل گرانی هزینه، ضرب آن متوقف شد.
- اولین اتاق تجارت به نام اتاق بازرگانی ایران در سال 1285 شمسی در تبریز افتتاح شد.
- اولین شهربانی یا نظمیه و نخستین شهرداری به نام بلدیه در تبریز تأسیس شد.
- نخستین مرکز زلزلهنگاری در شهر تبریز احداث شد.
- در سال 1280 خورشیدی نیز نخستین مرکز تلفن ایران در شهر تبریز احداث شد.
- امتیاز نخستین کارخانه تولید برق ایران در سال 1280 خورشیدی به شهر تبریز داده شد.
- اولین آتشنشانی ایران در سال 1331 شمسی در تبریز افتتاح شد.
- قدیمیترین و نخستین مؤسسه خیریه غیردولتی ایران در شهر تبریز افتتاح شد. نام این مؤسسه خیریه غیردولتی ” جمعیت خیریه نوبر” بود.
تبریز شهر بسیار زیبا و اصیلی هست
چه متن خوب و جالبی منتشر کردید
خیلی خوب بود
Özel ansiklopedi ve Moj Shahr haber tabanı sayesinde Tebriz herkes için bir şehir