تعاريف طرح‌های شهرسازی و معماری
دانشنامه تخصصی و پایگاه خبری موج شهر در ادامه سلسله مباحث کارشناسی در حوزه علوم پایه و فنی و مهندسی (معماری و شهرسازی)، در این بخش به تعاريف طرح‌های شهرسازی و معماری پرداخته است. در ذیل تعاریف را با هم مرور می کنیم:
طرح کالبدی ملی
“طرح کالبدی ملی با هدف مکان‌یابی برای گسترش آینده شهرها و ایجاد شهرها و شهرک‌های جدید، به منظور تسهیل و مدیریت خدمات عمومی و استقرار بهینه شهرها در سراسر کشور، ارائه پیشنهاداتی برای شبکه شهری آینده کشور، از جمله اندازه شهرها، مکان‌گذاری آنها در مناطق مختلف کشور و ارائه چارچوب مقرراتی در زمینه کاربری مجاز زمین‌های سراسر کشور می‌باشد.”
طرح جامع سرزمین
“طرح جامع سرزمین” یک برنامه‌ریزی کلی است که به منظور بهره‌برداری از سرزمین بر اساس اهداف و سیاست‌های ملی و اقتصادی ارائه می‌شود. این طرح شامل بررسی امکانات و منابع، جمعیت شهری و روستایی کشور، و همچنین توسعه و گسترش شهرها، شهرک‌ها، قطب‌های صنعتی و کشاورزی، مراکز جهانگردی و خدمات است. هدف این طرح، ایجاد نظم و هماهنگی در اجرای برنامه‌های عمرانی بخش‌های عمومی و خصوصی می‌باشد.
طرح کالبدی منطقه ای
“برای بهبود مکان‌یابی شهرها برای گسترش آینده و ایجاد شهرها و شهرک‌های جدید، پیشنهاد شبکه شهری آینده کشور به معنای تعیین اندازه شهرها، مکان‌گذاری مناسب آنها در ترازوی کشور و تدوین سلسله مراتب میان شهرها برای تسهیل و مدیریت بهتر امور خدماتی و مسایل مردم است. همچنین، پیشنهاد چارچوبی از مقررات ساخت و ساز در کاربری‌های مجاز زمین‌های سراسر کشور ارائه می‌شود.”
طرح توسعه و عمران (جامع) ناحیه‌ای
“طرح توسعه و عمران (جامع) ناحیه‌ای” در راستای اجرای وظایف محول شده در قانون تغییر نام وزارت آبادانی و مسکن به وزارت مسکن و شهرسازی و تعیین وظایف آن – مصوب ۱۳۵۳- و تصویبنامه شماره ۷۰۹۷۱/ت۴۰۷ ه مورخ ۵/۱۱/۱۳۷۳ هیأت وزیران، با هدف تدوین سیاست‌ها و ارائه راهبردها در زمینه هدایت و کنترل توسعه و استقرار مطلوب مراکز فعالیت، مناطق حفاظتی و همچنین توزیع متناسب خدمات برای ساکنان شهرها و روستاها در یک یا چند شهرستان که از نظر ویژگی‌های طبیعی و جغرافیایی همگن بوده و از نظر اقتصادی، اجتماعی و کالبدی دارای ارتباطات فعال متقابل باشند، تهیه می‌شود.”
طرح مجموعه شهري
“این طرح براساس مصوبه شماره 9860/ت 15311/ه مورخ 13/8/1374 هیأت وزیران برای شهرهای بزرگ و شهرهای اطراف آنها تدوین می‌شود.”
طرح جامع شهری
“طرح جامع شهر به عنوان یک طرح بلندمدت، شامل نحوه استفاده از اراضی و طبقه‌بندی مربوط به حوزه‌های مسکونی، صنعتی، تجاری، اداری و کشاورزی، همچنین تأسیسات، تجهیزات و امکانات شهری و نیازهای عمومی شهری، خطوط ارتباطی اصلی و مکان مراکز پایانی خطوط (ترمینال‌ها)، فرودگاه‌ها و بنادر و سطوح لازم برای ایجاد تأسیسات، تجهیزات و امکانات عمومی در مناطق نوسازی، بازسازی و اولویت‌های مربوط به آنها تعیین می‌شود. این طرح شامل ضوابط و مقررات مربوط به تمامی موارد فوق، به همراه ضوابط حفظ ساختمان‌ها و نماهای تاریخی و مناظر طبیعی است، و بر اساس نیازهای به روز قابل بازنگری خواهد بود.”
طرح تفصیلی
“طرح تفصیلی” یک طرح است که بر اساس معیارها و ضوابط کلی طرح جامع شهر، نحوه استفاده از زمین‌های شهری در مناطق مختلف شهر، وضع موقعیت و مساحت دقیق زمین برای هر یک از آنها، و ایجاد یک شبکه عبور و مرور دقیق و تفصیلی، و میزان تراکم جمعیت و ساختمان در واحدهای شهری و اولویت‌های مرتبط با مناطق بهسازی، نوسازی، توسعه و حل مشکلات شهری و موقعیت کلیه عوامل مختلف شهری را تعیین می‌کند. همچنین، نقشه‌ها و مشخصات مربوط به مالکیت بر اساس مدارک ثبتی تهیه و تنظیم می‌شود.”
طرح‌های بهسازی، نوسازی، بازسازی و مرمت بافت‌ها
“طرح‌های بهسازی، نوسازی، بازسازی و مرمت بافت‌ها” طرح‌هایی هستند که برای بهسازی، نوسازی و بازسازی مناطق شهری از جمله مناطق قدیمی، جدید و یا مساله‌دار به عنوان طرح تفصیلی بخشی از بافت موجود شهر تدوین می‌شوند.
طرح آماده‌سازی توسعه‌های جدید در شهرها
“طرح آماده‌سازی توسعه‌های جدید در شهرها” شامل مجموعه‌ای از عملیات لازم برای فراهم کردن زمین جهت احداث و تأسیسات مربوط، به‌طور مطابق با قوانین زمین‌شهری و آیین‌نامه‌های اجرایی آن می‌باشد. این طرح به عنوان طرح تفصیلی توسعه‌های جدید شهری تدوین می‌شود.
طرح طراحی شهری
“طرح طراحی شهری” یک دانش است که با توجه به فهم و رفتار مردم، کارشناسان و مدیران، به ارتقای کیفیت محیط شهری می‌پردازد.
طرح هادی شهری
“طرح هادی شهری” یک طرح است که در آن، جهت گسترش آینده شهر و نحوه استفاده از زمین‌های شهری برای عملکردهای مختلف به منظور حل مشکلات فوری و حاد شهر و ارائه راه‌حل‌های کوتاه مدت و مناسب برای شهرهایی که دارای طرح جامع نمی‌باشند، تدوین می‌شود.
طرح شهرهای جدید
“طرح شهرهای جدید” از طرح‌هایی است که برای ایجاد شهرهای جدید، طبق تعریف ماده (1) تصویبنامه شماره 2340/ت276هـ مورخ 25/6/1371، در قالب طرح‌های کالبدی ملی، منطقه‌ای و جامع ناحیه‌ای تدوین می‌شود. محل و ضرورت ایجاد این شهرها با تعیین سقف جمعیتی و نوع فعالیت مشخص، توسط شورای عالی شهرسازی و معماری ایران تصویب می‌شود. پس از تصویب، برای این شهرها بایستی طرح جامع و تفصیلی تهیه گردد.
طرح شهرک‌های مسکونی
“طرح شهرک‌های مسکونی” یک طرح است که برای ایجاد یک مرکز جمعیتی جدید در خارج از محدوده قانونی و حریم شهرها – مصوب سال 1355 – تهیه می‌شود.
طرح هادی روستا
“طرح هادی روستا” یک طرح است که به منظور ساماندهی و بهبود بافت موجود، میزان و مکان گسترش آتی و نحوه استفاده از زمین برای عملکردهای مختلف از قبیل مسکونی، تولیدی، تجاری و کشاورزی و همچنین تأسیسات و تجهیزات و نیازهای عمومی روستایی را طبق مصوبات طرح‌های ساماندهی فضا و سکونتگاه‌های روستایی یا طرح‌های جامع ناحیه‌ای مشخص می‌کند.
شایان ذکر است پیرو یادداشت تخصصی در مورد تعاريف طرح‌های شهرسازی و معماری، در ادامه و در مطالب بعدی، به تفصیل هر کدام از طرح های فوق را بررسی خواهیم کرد.
ثبت دیدگاه